Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych
Kontakt
Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych
pp. Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie
Dyrektor
prof. AJP dr hab. Beata Orłowska
tel.: +48 507 198 627
e-mail: borlowska@ajp.edu.pl
Pracownia Badań nad Zagrożeniami Asymetrycznymi i Hybrydowymi
Jako jednostka naukowa Pracownia prowadzi badania w zakresie nauk o bezpieczeństwie, związane z kierunkiem studiów – bezpieczeństwo narodowe. W ramach prowadzonych badań stanie się też organizatorem (współorganizatorem) konferencji naukowych, seminariów, wykładów otwartych, paneli dyskusyjnych prowadzonych w formie stacjonarnej, bądź za pomocą platform internetowych. Badania realizowane w ramach Pracowni obejmują następujące zagadnienia: walka informacyjna (dezinformacja, komunikacja), służby specjalne, rola, zadania, znaczenie, działalność, usytuowanie w systemie organów państwowych – państwa autorytarne i demokratyczne, wojny– asymetria i hybrydowość – armie i państwa wobec nowych konfliktów, siły specjalne rola, zadania, znaczenie, działalność, usytuowanie w systemie sił zbrojnych – państwa autorytarne i demokratyczne, Wspólna Polityka Zagraniczna i Obrony UE, NATO, Wspólnota Niepodległych Państw, Szanghajska Organizacja Współpracy, Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, zwalczanie terroryzmu (cyberterroryzmu) – systemy antyterrorystyczne wybranych państw, siły zbrojne – organizacja, doktryny, szkolenie, sztuka wojenna, rodzaje sił zbrojnych i ich znaczenie dla bezpieczeństwa państwa, Federacja Rosyjska, Republika Białoruś i Ukraina oraz ich znaczenie dla bezpieczeństwa Polski.
Zakres badawczy powoływanej pracowni pokrywa się z zainteresowaniami naukowymi i specjalizacją Kierownika Pracowni dr hab. Kazimierza Kraj i jej członków: dr Tomasza Marcinkowskiego, dr Juliusza Sikorskiego, dr Andrzeja Skwarskiego oraz dr Waldemara Zakrzewskiego.
Pracownia Dialektologii i Słowiańskich Języków Mniejszościowych
Kierownik pracowni: prof. AJP dr hab. Lechowsław Jocz
Okolice Gorzowa Wielkopolskiego leżały niegdyś w pobliżu granic lub wręcz na styku czterech wielkich zachodniosłowiańskich zespołów dialektalnych: polskiego, łużyckiego, połabskiego i pomorskiego. Badania prowadzone w ramach pracowni skupiają się na tych właśnie obszarach dialektalnych, w głównej mierze na współczesnych gwarach kaszubskich, zachodnio- i północnowielkopolskich oraz łużyckich.
Podstawowymi celami naukowymi pracowni są:
- Badania terenowe na obszarze gwar kaszubskich, zachodnio- i północnowielkopolskich oraz łużyckich połączone z tworzeniem dźwiękowych korpusów gwarowych;
- Badania fonetyczne (w tym akustyczno-fonetyczne) i fonologiczne na podstawie ww. korpusów dźwiękowych;
- Badania nad wymarłymi gwarami okolic Gorzowa Wielkopolskiego w kontekście sąsiednich zespołów dialektalnych.
W dalszej perspektywie celem pracowni jest wytworzenie ośrodka badań fonetycznych i dialektologicznych w Akademii.
Badania o charakterze synchronicznym prowadzone w pracowni zakładają współpracę z ośrodkami naukowymi krajowymi (Uniwersytet Gdański, Instytut Kaszubski) i zagranicznymi (Instytut Łużycki, Instytut Historii Ludzkości im. Maksa Plancka w Jenie).
Badania diachroniczne zakładają współpracę interdyscyplinarną (m.in. z historykami).
Celem dydaktycznym jest w miarę możliwości organizacyjnych prowadzenie specjalistycznych zajęć z zakresu fonetyki (w tym fonetyki akustycznej), fonologii, dialektologii polskiej i słowiańskiej, sorabistyki i kaszubistyki lub włączenie elementów tych dziedzin do zajęć o charakterze ogólnym.
Pracownia Analiz Gospodarczych
Kierownik pracowni: dr A.Kuciński
Współpracownicy: prof. AJP dr hab.M. Byczkowska, dr. M. Chojnacka, prof. AJP dr hab. K. Czyrka, dr A. Kaczmarek, prof. AJP dr M. Trocka, dr P. Szczuciński, dr A. Szuszakiewicz
Pracownia Analiz Gospodarczych funkcjonująca w ramach Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim obejmuje swym zakresem szerokie spektrum zagadnień ekonomicznych mających na celu lepsze zrozumienie procesów zachodzących w gospodarce. Celem badań jest ocena stanu oraz analiza zjawisk i procesów ekonomicznych zachodzących w gospodarce, a także regionie.
Działalność badawcza Pracowni Analiz Gospodarczych koncentruje się wokół następujących zagadnień:
- analiza wpływu specjalnych stref ekonomicznych na poziom rozwojuspołeczno-gospodarczego regionu,
- analiza rynku pracy i polityki zatrudnienia,
- analiza finansowych aspektów rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw,
- uwarunkowania społeczno-ekonomiczne rozwoju przedsiębiorczości,
- bezpośrednie inwestycje zagraniczne i ich wpływ na regionalny rynek pracy,
- analizie kosztów w procesie podejmowania decyzji,
- analizie sektora bankowego.
Pracownia Analiz Wschodniego Sąsiedztwa
Kierownik pracowni: prof. AJP dr hab. Paweł Leszczyński, współpracownicy: dr Anna Chabasińska, ks.Jarosław Szmajda, Katarzyna Woińska.
Pracownia Analiz Wschodniego Sąsiedztwa (dalej jako: PAWS) zajmuje się badaniem relacji Rzeczypospolitej Polskiej z jej czterema wschodnimi państwami sąsiadującymi: Ukrainą, Białorusią, Rosją i Litwą.
Naukowa analiza stosunków naszego państwa z czterema wyżej wymienionymi państwami, będzie prowadzona w ramach czterech niżej wymienionych modułów badawczych:
- Aktualność przesłania twórców profilu politycznego paryskiej „Kultury” (przede wszystkim Jerzego Giedroycia, Juliusza Mieroszewskiego, Bohdana Osadczuka) w odniesieniu do partnerskiego i wielopłaszczyznowego budowania pokojowych relacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W tym kontekście istotna będzie analiza kierunków polityki zagranicznej RP na odcinku wschodnim. Stanowi ona od 7 maja 2009 r., gdy za prezydencji czeskiej w Unii Europejskiej zainaugurowano polsko-szwedzką inicjatywę „Partnerstwa Wschodniego”, część Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.
- Status prawny mniejszości narodowych i etnicznych w Federacji Rosyjskiej, na Ukrainie, Białorusi i Litwie – również analizowany w oparciu o bazę prawno-traktatową relacji Polski z naszymi sąsiadami i ich prawodawstwo wewnętrzne, a także zestawienie tychże analiz z sytuacją mniejszościowych wspólnot narodowościowych i etnicznych w Polsce. Pozwoli to ukazać zbieżności i różnice, a nadto perspektywy w tych obszarach, stosując dla tych celów uniwersalne i regionalne standardy ochrony praw człowieka, opracowywane w systemie Organizacji Narodów Zjednoczonych, Rady Europy oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Przedmiotem zainteresowania naukowego będą też stosunki wyznaniowe we wspomnianych wyżej państwach sąsiedzkich.
- Przemiany konstytucyjne w Federacji Rosyjskiej, na Ukrainie i Białorusi od momentu upadku ZSRR 25 grudnia 1991 r. W tym kontekście istotny jest monitoring postakcesyjny w systemie Rady Europy w odniesieniu do dwóch pierwszych wspomnianych wyżej państw, jak i porównanie realizacji standardów Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie tym razem we wszystkich wspomnianych wyżej państwach, pod kątem m. in. demokratyzacji prawa wyborczego, wolności słowa, niezawisłości sądownictwa, czy transparentności publicznych procesów decyzyjnych. Analizie poddany będzie też stosunek tych państw do m. in. wspólnej inicjatywy Bronisława Geremka (ówczesnego szefa dyplomacji): i Madeleine Albright (ówczesnej amerykańskiej sekretarz stanu) z 2000 r. – WSPÓLNOTA DEMOKRACJI, której sekretariat usytuowany jest w Warszawie.
- Wymiary europejskiej drogi Federacji Rosyjskiej, Ukrainy i Białorusi. Badane będzie zmienne nastawienie w tych trzech państwach do perspektywy europejskiej, zarówno na szczeblu warstw rządzących, jak i społeczeństw, także w odniesieniu do żywotności i realności ogłaszanych w nich projektów modernizacyjnych. Rozpatrywane będą różne scenariusze geopolityczne w kontekście bezpieczeństwa regionalnego, zarówno w układach bilateralnych polsko-rosyjskich, polsko-ukraińskich i polsko-białoruskich, jak również w dwóch trójkątach: Polska – Białoruś – Rosja, a także Polska – Ukraina – Rosja.
W realizacji przedsięwzięć badawczych Pracownia współpracować będzie z innymi pracowniami Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych, uczelnianymi jednostkami organizacyjnymi, oraz licznymi instytucjami zewnętrznymi, m. in. z Instytutem Wschodnim Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Ośrodkiem Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, czy też Centrum im. Profesora Bronisława Geremka.
Koncepcja PAWS wyrasta z wielorakich związków mieszkańców Gorzowa Wlkp. i Ziemi Gorzowskiej z wymienionymi wyżej państwami, przede wszystkim z Ukrainą, Białorusią i Litwą, co wynika m. in. z faktu urodzenia się ich na dzisiejszym terytorium tych państw i pochodzenia stamtąd, z umów o współpracy jednostek samorządu terytorialnego w Polsce ze swoimi odpowiednikami na tamtym obszarze. Niezwykle doniosłym jest fakt współpracy Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. z uczelniami wyższymi w Witebsku (Białoruś) i Uniwersytetem Podkarpackim w Iwano-Frankowsku (Ukraina). Tym samym PAWS funkcjonująca w ramach Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych działa w ramach starań całej Uczelni o urzeczywistnienie ustaleń Procesu Bolońskiego oraz stworzenie ogólnoeuropejskiej wspólnej przestrzeni naukowo-badawczej, opartej na swobodnym przepływie myśli, wolności kontaktów badaczy i studentów. Albowiem misją Uczelni jest współkreowanie kontaktów międzyludzkich bez barier, w tym tych związanych z granicami, gdyż nauka nie powinna być nimi krępowana. PAWS, pragnie służyć tej wizji. Z tego wynika wspieranie na niwie naukowo-dydaktycznej przez naszą Uczelnię proeuropejskich tendencji szczególnie na Ukrainie i Białorusi, służących pokojowemu rozwojowi ich społeczeństw i stabilności kontynentu. Tym samym Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych jest wsparciem dla całej Uczelni jako część dyplomacji społecznej, która odegrała niebagatelną rolę w wielonurtowych działaniach na rzecz pojednania polsko-niemieckiego od lat 70. XX wieku.
Z powyższego wynika powinność umacniania procesów dialogu i pojednania Polaków z Ukraińcami, Rosjanami, Białorusinami i Litwinami. Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych m. in. poprzez PAWS, pragnie współinicjować te procesy na miarę swoich możliwości. Stąd w ramach Pracowni, prowadzony będzie cykl rozmów pod nazwą „Rozmowy w stylu Giedroycia i Osadczuka”. Wymowny i absolutnie nieprzypadkowy jest dobór Patronów tych rozmów. Wielki arystokrata ducha i pióra Redaktor Jerzy Giedroyć – Ojciec – Założyciel nowego, partnerskiego i tworzonego w duchu empatii stosunku Polaków do wszystkich wschodnich sąsiadów – w oddaleniu od różnorakich resentymentów. Człowiek, na którego myśl i działanie służące budowie nowej, pojednanej wspólnocie narodów Europy Środkowo-Wschodniej, powoływali się polscy prezydenci, premierzy i ministrowie po upadku komunizmu w 1989 r. Profesor Bohdan Osadczuk – Ukrainiec, obywatel II Rzeczypospolitej, jeden z najbliższych współpracowników Giedroycia i długoletni redaktor kroniki ukraińskiej na łamach „Kultury” – ataman pojednania Polaków i Ukraińców, człowiek wyprzedzający swoje czasy. Pod ich patronatem, w duchu prawdy i otwartości będą inicjowane spotkania zbliżające do siebie ludzi i budowane symboliczne przęsła mostów wiążące ze sobą w przyjaźni narody Europy Środkowo-Wschodniej w naszej mikroskali. Otwartość, szczerość w dialogu, poszukiwanie prawdy, obiektywizm składa się na europejską misję Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, współpracującej z uczelniami i instytucjami Europy Zachodniej i Wschodniej, Północnej i Południowej. W ten sposób powstają więzy ponad różnorodnymi uwarunkowaniami. Akademickie Centrum Badań Euroregionalnych działające w ramach i na rzecz wspierania Strategii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, wpisuje się w realizację priorytetów Partnerstwa Wschodniego. To z kolei sprzyja wymianie doświadczeń zebranych w ramach euroregionów funkcjonujących wzdłuż zachodniej granicy Polski z euroregionami obejmującymi swoim zasięgiem wschodnią i północno-wschodnią granicę państwa: Federację Rosyjską, Litwę, Białoruś i Ukrainę.
Badanie m. in. kwestii tożsamościowych w ramach Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych stanowi wkład do powinności dzielenia się rezultatami badań naukowych z szerokimi kręgami naszego społeczeństwa, będąc również przejawem służby ludzi nauki na rzecz rozwoju Gorzowa Wlkp., Ziemi Gorzowskiej, regionu oraz wspomnianej wyżej – opcji na rzecz kształtowania ogólnoeuropejskiej przestrzeni badawczej.
Pracownia Badań nad Językiem Pogranicza
Kierownik: dr hab. Ewa Golachowska
Cele Pracowni:
- Cel dydaktyczny: kształcenie młodych badaczy odmian językowych na pograniczu polsko-niemieckim. Kształcenie odbywa się w formie zajęć „ Pogranicza i kontakty językowe” prowadzonych na kierunku Filologia Polska, seminariów dyplomowych i magisterskich oraz seminarium doktoranckiego.
- Cel badawczy: prowadzenie badań terenowych, pozyskiwanie nagrań zwłaszcza najstarszego pokolenia mieszkańców województwa lubuskiego należących do różnych grup pochodzenia. W pozyskiwaniu nagrań uczestniczą także studenci.
- Upowszechnianie wyników badań:
- Baza tekstowa z komentarzami naukowymi umieszczona na platformie internetowej (projekt)
- Publikacje opracowanych tekstów językowych jako źródeł do badań językoznawczych i historycznych oraz antropologicznych.
- Publikacje opracowań naukowych – artykułów, rozdziałów w monografiach.
- Organizacja konferencji
Pracownia Badań nad Literaturą i Czasopiśmiennictwem Pogranicza
Kierownik pracowni: prof. AJP dr hab. Katarzyna Taborska
Członkowie: prof AJP. dr hab. Dariusz Aleksander Rymar, prof. AJP dr hab. Arkadiusz Kalin,dr Małgorzata Czabańska-Rosada, dr Przemysław Słowiński, dr Małgorzata Lipińska.
Cele Pracowni:
- wieloaspektowe badania literackich, czasopiśmienniczych i dokumentalnych artefaktów powstałych na obszarach pogranicza;
- stworzenie innowacyjnego warsztatu badawczego wynikającego ze specyfiki badań kultury pogranicza;
- stworzenie innowacyjnego warsztatu akademickiej metodyki literatury pogranicza;
- skoordynowanie działań i zintegrowanie środowiska badaczy, zajmujących się piśmiennictwem pogranicza;
- realizowanie projektów badawczych także we współpracy z innymi polskimi oraz zagranicznymi ośrodkami naukowymi;
- planowanie i organizacja spotkań tematycznych, sesji oraz konferencji naukowych;
- przygotowywanie wniosków grantowych i ich realizacja.
Planowane i realizowane prace badawcze:
- analiza polskich i niemieckich materiałów literackich, prasowych, dokumentów w kontekstach historycznym, politycznym, psychologiczno-społecznym, literaturoznawczym, kulturowym;
- badanie różnorodnych aspektów problematyki tożsamościowej występujących w piśmiennictwie polsko- i niemieckojęzycznym;
- badania nad przekazem literackim jako ekspresją tożsamości indywidualnej kultury pogranicza w porównaniu z tożsamością społeczną pogranicza i jej zbiorowymi wyobrażeniami oraz kształtowaniem się stereotypów kulturowych;
- badanie piśmienniczej historii dekompozycji i destrukturalizacji procesów kultury pogranicza;
- analiza dziedzictwa kulturowego Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej (Grenzmark Posen-Westpreußen);
- analiza genezy polskiej literatury na nowym pograniczu gorzowskim od 1945;
- analiza koncepcji pamięci kulturowej, pamięci miejsca;
- analiza koncepcji małej ojczyzny i Heimatu (także w ujęciu komparatystycznym);
- badanie „styków” kulturowych i relacji polsko-niemieckich w piśmiennictwie pogranicza;
- badania nad heterogenicznością literatury i prasy pogranicza w kontekście procesów centralizacyjnych oraz unifikacyjnych;
- badanie piśmienniczej historii rekompozycji procesów kultury pogranicza w kontekście ekspansji czynników centralizacyjnych oraz globalizacyjnych;
- badania nad zachodnio- i wschodnioeuropejską recepcją kultury polskiego pogranicza;
- badania nad procesami translacji międzykulturowej;
- badania nad genezą i odradzeniem się kultur pogranicza;
- systemowa wymiana doświadczeń badawczych w trakcie polskich i zagranicznych konferencji i sesji naukowych;
- stałe podnoszenie kwalifikacji m.in. w ramach grantowych wyjazdów studyjnych.
- opracowanie programu interkulturowego przedmiotu prowadzonego przez członków Pracowni Badań nad Literaturą i Czasopiśmiennictwem.
Pracownia Badań nad Mniejszościami Narodowymi i Etnicznymi
Kierownik pracowni: dr Piotr Krzyżanowski
Po drugiej wojnie światowej na terenie Zachodniej Polski spotkały się różne grupy kulturowe, nastąpiło swoiste skrzyżowanie kultur. Mimo prowadzonej przez władze państwowe w okresie PRL polityki asymilacji w ramach budowania państwa jednonarodowego, grupy te próbowały ocalić swoją tożsamość kulturową. Niestety część z nich na skutek prowadzonej ówczesnej polityki państwa uległa asymilacji, a dzieje mniejszości stały się historią walki o przetrwanie i zachowanie tożsamości pojedynczych rodzin.
Przemiany polityczne w Polsce w 1989 roku zapoczątkowały nowy rozdział w historii mniejszości narodowych i etnicznych. Pomimo, iż Polska uważana jest za jeden z najbardziej homogenicznych (jednolitych pod względem narodowościowym) krajów europejskich gdyż wszystkie mniejszości to zaledwie 1 % całej populacji, to należy pamiętać, że jest ich aż trzynaście. Paradoksalnie jest to jeden z największych wskaźników w Europie. Zjawisko to nie może dziwić, jeżeli uświadomimy sobie, że jesteśmy spadkobiercami wieloetnicznej II Rzeczpospolitej. Bardzo istotne jest przekazanie wiedzy o ludziach, którzy będąc obywatelami polskimi wskazują na swoją odmienność od polskich sąsiadów, tożsamość kulturową i obyczaje, a także wyznawaną religię. Jeśli nawet tożsamość ta uległa zatarciu na skutek asymilacji, należy przybliżyć ślady, które pozostały po członkach zamieszkałych na krańcach zachodnich naszego kraju.
Ziemie Zachodnie są związane z obecnością przede wszystkim Niemców , Żydów, Ukraińców, Łemków i Tatarów. Początki działalności społeczno-religijnej Tatarów na Ziemiach Zachodnich po drugiej wojnie światowej wiążą się przede wszystkim z Trzcianką i Gorzowem Wielkopolskim. Grupa Tatarów polskich, która zamieszkała w Gorzowie Wielkopolskim kontynuowała tradycje byłej gminy z Nowogródka. Gmina gorzowska działała prężnie i była przez pewien czas największą gminą muzułmańską w Polsce. W krajobraz kulturowy Gorzowa Wielkopolskiego wpisali się również Romowie. To tutaj mieszkała i pisała swoje wiersze cygańska poetka Bronisława Wajs Papusza. Także z tym miastem związał swoje losy Edward Dębicki, cygański poeta i kompozytor, twórca Cygańskiego Teatru Muzycznego Terno. Od 1989 roku w Gorzowie Wielkopolskim odbywają się Międzynarodowe Spotkania Zespołów Cygańskich Romane Dyvesa. Także w Gorzowie Wielkopolskim i okolicznych miejscowościach znajdują się skupiska mniejszości ukraińskiej i Łemków. Ludność ta została w 1947 przymusowo przesiedlona z terenów południowo-wschodniej Polski w ramach akcji Wisła. Celem władz komunistycznych było osiedlenie w rozproszeniu przesiedlonych mniejszości na Ziemiach Zachodnich. Pomimo represji, Ukraińcy i Łemkowie zachowali swoją tożsamość kulturową.
W naszych badaniach chcielibyśmy wykazać wyjątkowość Ziem Zachodnich pod względem etnicznym i narodowościowym. Zamierzamy dokumentować dzieje wymienionych grup kulturowych. Podejmiemy badania w ramach analiz socjologicznych i prawnych w kontekście ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. W ramach analiz zamierzamy zrekonstruować obraz różnych grup kulturowych istniejących do dzisiaj, jak również takich, których dzisiaj już nie ma. Przykładem są niemieccy Żydzi, o których obecności na tych terenach świadczą chociażby kirkuty lub pozostałości macew. Ślady świadczące o dawnej obecności mniejszości żydowskiej znajdują się między innymi w Gorzowie Wielkopolskim, Bledzewie, Skwierzynie, Słubicach, Międzyrzeczu, Sulęcinie i Witnicy. Podejmując pracę badawczą zamierzamy współpracować z organami administracji publicznej oraz organizacjami mniejszości narodowych i etnicznych. Zamierzamy organizować wspólnie konferencje i seminaria naukowe oraz spotkania dla studentów z przedstawicielami poszczególnych mniejszości.
Istotne są dla nas także kwestie związane z polsko-niemieckim obszarem granicznym. W związku z tym podejmując prace badawcze dotyczące sytuacji społeczno-prawnej mniejszości narodowych i etnicznych na pograniczu polsko-niemieckim, zamierzamy nawiązać współpracę z partnerami z Niemiec.
Pracownia Badań nad Oflagiem IIC Woldenberg – Dobiegniew
Kierownik: dr Przemysław Słowiński
e-mali: pslowinski@ajp.edu.pl
telefon: 95 721 60 23
W okresie drugiej wojny światowej w dzisiejszym Dobiegniewie funkcjonował obóz jeniecki dla oficerów Oflag II C Woldenberg. Budowę jednostki zapoczątkowano wczesną jesienią 1939 roku. Do tego zadani wyznaczono głównie polskich szeregowych. Prace, w głównym zakresie, zostały ukończone wiosną 1940 roku, wtedy też rozpoczęła się koncentracja polskich oficerów w tym miejscu. Ostatecznie w obozie przebywało koło 7 tys. polskich jeńców. Była to największa tego typu jednostka stworzona przez III Rzeszę dla polskich oficerów. Przebywający w nim żołnierze stanowili elitę intelektualną. Byli wśród nich lekarze, prawnicy, naukowcy, artyści itd. W obozie obowiązywał odgórnie ustalany rozkład dnia. Do jego kanonu należały pory posiłków i apele. Rygorystycznie przestrzegano godzin (zmiennie w zależności od pory roku), w których jeńcy mogli przebywać poza barakami mieszkalnymi. Jeniec przyłapany po sygnale informującym o obowiązku powrotu do kwatery mógł być bez ostrzeżenia zastrzelony. Możliwość przebywania poza własnym barakiem dawała szansę uczestniczenia w organizowanych przez polski samorząd jeniecki różnorodnych zajęciach: sportowych, naukowych lub z kręgu sztuki. Wielu z oficerów odkrywało w sobie lub rozwijało talenty o czym świadczy znacząca liczba pozostałych po nich dzieł malarskich, rzeźbiarskich czy literackich. Ostatnia z wymienionych aktywności pojawiała się wśród jeńców niemal od momentu ich przybywania do obozu. Niektórzy z nich przywozili już pewien dorobek z innych oflagów, w których przebywali wcześniej, pozostali zaczynali w Woldenbergu. Młodzi poeci przez kilka lat niewoli mogli rozwinąć swój talent. Niejednokrotnie koledzy z baraku byli pierwszymi recenzentami. Innym razem były to bliskie osoby, do których kierowe były listy z niewoli, w nich zaś znajdowały się całe lub we fragmencie utwory literackie[1]. W Oflagu II C tworzono wiele form literackich, wśród nich: wiersze, opowiadania, sztuki teatralne, teksty piosenek, a także opracowania popularno naukowe. Na potrzeby szeroko rozwiniętej edukacji powstawały także podręczniki. Tematyka utworów literackich była bardzo zróżnicowana i były to m.in. tęsknota za bliskimi i/lub za ojczyzną, miłość oraz inne uczucia, kuchnia obozowa, cienie i blaski życia w obozie itd. Nierzadko pojawiały się wiersze lub inne utwory literackie o tematyce religijnej.
Intensywność życia literackiego objawiała się poprzez twórczość poszczególnych autorów, ale także działalność grupy poetyckiej „Zaułek” i wydawanie pod takim tytułem zeszytów literackich. Wiersze były ręcznie przepisywane w kilkudziesięciu egzemplarzach, których opublikowano kilka numerów. 16 grudnia 1940 roku odbył się pierwszy „poranek poetów obozowych”, w czasie którego wystąpiło 9 autorów, wśród nich byli: Edward Fiszer, Henryk Rostworowski, Andrzej Nowicki, Stefan Flukowski. W tym samym miesiącu rozstrzygnięto także konkurs nowelistyczny[2]. W 1944 roku zorganizowano w obozie zawody sportowe będące wyrazem podtrzymywania tradycji olimpijskiej. Przy okazji tych „igrzysk” ogłoszono konkurs m.in. poetycki na wiersz o tematyce sportowej. Pierwszą nagrodę uzyskał utwór „Modlitwa olimpijska” autorstwa Jana Knothego. W obozie powstały także słowa piosenki pt. „Ania”, która stała się hymnem polskich jeńców[3].
Więcej informacji na temat Oflagu II C Woldenberg znajduje się w publikacji pt. W okowach niewoli. Polscy oficerowie w Oflagu II C Woldenberg podczas II wojny światowej, Gorzów Wielkopolski 2021.
[1] AMW, Zbiór listów Władysława Milczarka.
[2] A. Bukowski, Za drutami oflagów. Dziennik oficera 1939-1945, Warszawa 1993, s. 177-178.
[3] AMW, S. Flukowski, Poezja-Oflag IIc , maszynopis, brak daty powstania.
Pracownia Badań nad Polsko-Niemieckimi Kontaktami Językowymi
Kierownik pracowni:prof. AJP dr hab. Renata Nadobnik
Głównym celem Pracowni jest realizacja prac badawczych w zakresie leksykografii dwujęzycznej, leksykologii, glottodydaktyki, a także komunikacji interkulturowej oraz analizy tekstu (dialog, rozmówki polsko-niemieckie i niemiecko-polskie) w odniesieniu do polsko-niemieckiej pary językowej.
Ważnym aspektem podejmowanych działań jest ponadto popularyzacja języka niemieckiego i kultury krajów niemieckiego obszaru językowego wśród studentów oraz środowiska lokalnego.
Pracownia współpracuje z innymi polskimi i zagranicznymi ośrodkami dydaktyczno-naukowymi, w tym mi. in. z Uniwersytetem Szczecińskim oraz Pädagogische Hochschule w Wiedniu.
Pracownia Badań nad Polityką Prawa i Polityką Rozwoju
Kierownik pracowni: dr Jacek Jaśkiewicz
Pracownia Etnopedagogiki
Kierownik pracowni: prof. AJP dr hab. Beata Orłowska. Współpracownicy: mgr Sławomir Szenwald
Funkcjonująca w ramach Akademickiego Centrum Badań Euroregionalnych Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wlkp. Pracownia obejmuje swoim zakresem badania dzieci i młodzieży pochodzącej z mniejszości narodowych i etnicznych zamieszkujących Ziemię Lubuską.
W obszarze zainteresowań badawczych znajdują się m.in. zagadnienia związane z:
- kształceniem dzieci z grup mniejszościowych
- rozwojem idei edukacji międzykulturowej na pograniczu polsko – niemieckim
- kształceniem nauczycieli w kontekście edukacji regionalnej i europejskiej (studia podyplomowe z tego zakresu)
- badaniem tożsamości mniejszości i obszarów w których podtrzymywana jest ta tożsamość wśród najmłodszych przedstawicieli.
Drugim obszarem zainteresowań pracowni jest nawiązanie szerokiej współpracy w ramach przygranicza polsko – niemieckiego. Podjęcie działań i realizacja różnych projektów z partnerami z Niemiec, w tym z Fundacją Stiftung Schloss Trebnitz, HL Cottbus i innymi.
W realizacji przedsięwzięć badawczych pracownia współpracuje z Euroregionem Pro Europa Viadrina, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Związkiem Ukraińców w Polsce, Ukraińskim Towarzystwem Historycznym w Polsce i innymi instytucjami, których obszarem działania są mniejszości narodowe i etniczne.